Nierzetelne faktury – odpowiedzialność karna i karno skarbowa

Przypominamy przedsiębiorcom o zmianach jakie nastąpiły w I kwartle b.r. pod kątem odpowidzialności za nierzetelną dokumentację. Mianowicie od 1 marca 2017 r. istnieje nie tylko Krajowa Administracja Skarbowa, ale także nowy system sankcji karnych i karno-skarbowych. Podatnikom, którzy dopuszczą się najcięższych rodzajowo przestępstw przy wykorzystaniu nierzetelnych faktur, może grozić nawet kara 25 lat pozbawienia wolności. O czym podatnik-przedsiębiorca powinien wiedzieć w obliczu tych zmian?

Czym są puste i nierzetelne faktury?

Bardzo przydatne dla zrozumienia różnicy pomiędzy nierzetelną a pustą fakturą, są wyroki sądów administracyjnych oraz orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. I tak Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 1 grudnia 2015 r. dokonał następującego rozróżnienia rodzaju nierzetelności wystawionej faktury VAT:

• a) czynność nią udokumentowana została dokonana ale nie przez wystawcę na tej fakturze uwidocznionego,
• b) faktura może nie dokumentować czynności rzeczywiście dokonanej ze względu na jej przedmiot, tzn. może dokumentować nie taką dostawę towarów lub świadczenie usług jakie były przedmiotem rzeczywistej transakcji,
• c) faktura może również być wystawiona w celu stwierdzenia transakcji w ogóle nie dokonanej i będzie to tzw. pusta faktura.

Takie rozróżnienie znajduje też potwierdzenie w wyrokach TSUE odnoszących się w szczególności do prawa do odliczenia podatku naliczonego, w których TSUE uznaje, w odniesieniu do tych dwóch pierwszych typów faktur, potrzebę badania świadomości podatnika co do tego, że transakcje te stanowią nadużycie.

Podsumowując:

• Pusta faktura – faktura, która dokumentuje transakcje jaka w rzeczywistości w ogóle nie miała miejsca.
• Nierzetelna faktura – nie dokumentuje rzeczywistego przebiegu transakcji, ponieważ np. dostawcą towaru nie jest podmiot który widnieje na fakturze.

Poprzednio obowiązujące sankcje podatkowe i karne skarbowe

Do 1 stycznia 2017 r. jedynymi sankcjami za wystawienie i posługiwanie się nierzetelnymi fakturami były:

•           a) w przedmiocie odpowiedzialności podatkowej:
  • – po stronie wystawcy nierzetelnej faktury – odpowiedzialność z art. 108 ustawy o VAT, prowadzająca się do obowiązku zapłaty podatku VAT z wystawionej faktury;
  • – po stronie posługującego się nierzetelną fakturą – pozbawienie prawa do odliczenia podatku naliczonego, wynikającego z nierzetelnej faktury na podstawie art. 88 ustawy o VAT;
  • b) w przedmiocie odpowiedzialności karnej skarbowej zarówno po stronie wystawiającego nierzetelną fakturę, jak i posługującego się taką fakturą znajdował zastosowanie art. 62 §  2 KKS:

„Kto fakturę (…), wystawia w sposób nierzetelny albo takim dokumentem posługuje się, podlega karze grzywny do 240 stawek dziennych”.